تکواژ
یکی از موضوعاتی که در زبان فارسی زیاد مورد بحث قرار می گیرد ،تکواژ های وابسته وانواع آن است .
بعضی از دانش آموزان این تکواژ ها را یک واژه حساب می کنند .در حالی که هیچ کدام از این تکواژ ها
جداگانه به کار نمی روند و همیشه با یک تکواژ آزاد همراه هستند ؛ مثلا تکواژ<بان > با کلماتی مثل باغ
یا نگه یا پاس به کار می رود ویک واژه نیست ؛چون نه معنی مستقل دارد ونه به تنهایی به کار می
رود .
تکواژ های وابسته دو نوع هستند :الف- تکواژ های اشتقاقی ب- تکواژ های تصریفی
تکواژ های اشتقاقی یا معنی جدیدی به کلمه می دهندو کلمه ی جدید می سازد یا نوع دستوری کلمه
را عوض می کنند ؛ مثلا <گر> به <کار > اضافه می شود و کلمه جدید می سازد <کارگر> یا <ه>به فعل
<رفت> اضافه می شود وآن را به صفت مفعولی تبدیل می کند < رفته > .اکثر تکواژ ها ی زبان فارسی
اشتقاقی است .
تکواژ های تصریفی کلمه ی جدید نمی سازند .اما کلمه را برای ورود به جمله آماده می سازد؛ مثلا
<می > در این جمله : نجار پنجره می سازد.
انواع تکواژ های تصریفی : علامت های جمع ، تر وترین صفت، ی نکره در اسم وصفت؛ می ، ب امر،
ن نهی،شناسه ها در فعل .
چند نکته :۱- تکواژ تهی در سوم شخص مفرد ماضی یک تکواژ تصریفی است ؛ مثلا < رفت > دو تکواژ
دارد : الف - رفت ب- تکواژ تهی
۲- در کلمات مشتق- مرکب ،تکواژ وابسته اشتقاقی است ؛ مثلا < جست وجو > <و> اشتقاقی است .
۳- کلماتی که وند تصریفی دارند ساده هستند و وند آن ها تاثیری در کلمه ندارند ؛ مثلا<کتاب ها> ساده است .
۴- در کلمات < برای ، بدون ، بر خلاف > کسره از آن خود کلمه است وجدا نیست .
۵- واج های میانجی تکواژ نیستند .
