ترکیب تشبیهی

ترکیب در این جا یعنی یک کلمه مرکب که از دو تکواژ آزاد یا مستقل ساخته شده است : کاروان سرا ( کاروان + سرا ) ، کتاب خانه ( کتاب + خانه ) دلبر ( دل + بر ) و....

گاهی اوقات رابطه بین دو تکواژ بر اساس تشبیه است بدون نقش نمای اضافه ؛ مثل : ماه چهر ( کسی که چهره اش مثل ماه است )گل اندام ( کسی که اندامش مثل گل است ) پری چهر، گل رخ و... . بنابر این اگر دربیتی یا جمله ای چنین ترکیباتی به کار رفت ، باید آن ها را به عنوان آرایه تشبیه در نظر بگیریم .مثال از استاد شهریار :

نوشداروی وبعد از مرگ سهراب آمدی / سنگدل این پیشتر می خواستی حالا چرا

سنگدل یعنی کسی که دلش مثل سنگ است ( تشبیه )

حضرت سعدی :

به زیور ها بیارایند وقتی خوب رویان را / تو سیمین تن چنان خوبی که زیور ها بیارایی

سیمین تن ( کسی که تنش در سفیدی  مثل سیم یا نقره است )

عصرتان به نیکی وشادی .حسن دهقان  

 

معادل فارسی پاستا

 فرهنگستان زبان فارسی برای این کلمه از معادل « خمیراک » استفاده کرده است .خمیراک از  تکواژ « خمیر » وپسوند « اک » ساخته شده است . پسوند«اک » را بیشتر همراه با بن فعل به کا ر می برند ؛ مثل : خوراک ، پوشاک و با اسم یا ضمیریا صفت معمولاٌ ترکیب نامناسبی می سازد ؛مثل همان خمیراک  .

برای معادل  فارسی کلمه پاستا می توان معادل های بهتری ساخت ؛ مثل : رشتوانه ( رشته +پسوند وانه) یا نی رشته ( رشته مثل نی ) زر رشته ( رشته ای که رنگ آن مثل زر است ) .  بیشتر پاستا های موجود مانند رشته هستند .عصرتان به شادی .حسن دهقان

 

معادل فارسی « استارت اپ »

فرهنگستان زبان فارسی برای معادل فارسی این کلمه ، کلمه « نو آفرین یا شرکت نو آفرین »  را معرفی کرده است .

 معادل فارسی ساخته شده با معنای اصلی استارت آپ کمی فاصله دارد . نو آفرین معنای گسترده ای دارد وشامل همه اختراعات ،اکتشافات، افکار وایده های نو می شود که استارت اپ نیز بخشی از آن است .نو آفرین یعنی کسی که چیز نو وجدیدی می آفریند . پس معنای آن شامل مخترعین  ، مکتشفین و متفکرین ...هم می شود . در حالی که با تعریف استارت آپ وکار برد آن تفاوت دارد .

 معمولا به کسانی استارت آپ می گویند که ایده ای را به وجود می آورند وآن  ایده را  تا مرحله تولید و  یا اجرا پیش می برند . پس پایه اصلی کلمه استارت آپ ایده یا فکر جدید ی است .

با توجه به تعریف استارت آپ می توان از معادل فارسی « ایده پردازی » استفاده کرد وبه کسانی که این کار را انجام می دهند « ایده پردازان » گفت .؛ چون معنای دقیق آن را می رساند . بعد از ظهر تان به شادکامی . حسن دهقان

 

معادل فارسی زونکن

فرهنگستان زبان فارسی برای معادل این کلمه ، کلمه «پروندان » را معرفی کرده است .پروندان از ترکیب « پرونده » وپسوند مکان «ان» ساخته شده است . یعنی جای پرونده . معنی پروندان برای شنونده یا خواننده سنگین است وباید برای درک آن به کتب لغت مراجعه کند .

می توان برای معادل  فارسی زونکن از کلمه « پوشهْ برگ » استفاده کرد . یعنی پوشه ای که برگ ها را در آن می گذارند . هم معنی آن رسا است وهم تلفظ آن آسان . شبتان به خیر .حسن دهقان

معادل فارسی پاپیون

فرهنگستان زبان فارسی برای معادل کلمه  « پاپیون » کلمه « دوبر پهن زینتی »!!! را معرفی کرده است .

گاهی اوقات  انسان با شنیدن  یا خواندن  بعضی ازمعادل های فارسی  کلمات خارجی ، مبهوت می ماند که چه بگوید ؟ درازآویز زینتی برای کراوات یا دوبرپهن زینتی برای پاپیون .

 زبان فارسی به اعتراف بسیاری از زبانشناسان ،جزء شیرین ترین ،آسان ترین  وتوانمند ترین زبان های دنیاست. زبانی  است که توانسته است خود را بر خلاف تمام فشارها وهجوم اقوام وزبان های بیگانه در تمام طول تاریخ حفظ کند وهر روز بالنده تر واستوار تر گردد .

 زبانی که آثاری فاخری مثل شاهنامه ، مثنوی معنوی ،بوستان وگلستان و غزلیات حضرت حافظ و...را به بشریت تقدیم می کند ، آیا نمی تواند برای چند کلمه خارجی معادل مناسب بسازد ؟  یا اشکال از ماست ؟

 بسیار جای تاسف است که به دست خودمان ، زبان توانای فارسی این گرانمایه یادگارنیاکانمان را مایه خنده کنیم .

 اما برای کلمه پاپیون می توان از معادل فارسی « یقه بند » یا از کلمه «پروانک » استفاده کرد؛ چون پاپیون به شکل پروانه است. کاف آن نیز اسم ساز است  .همان طور که می توان برای کراوات از معادل فارسی « گردن آرا » استفاده کرد . بعد ازظهرتان به شادی . حسن دهقان

معادل فارسی استامپ

فرهنگستان زبان فارسی برای معادل فارسی این کلمه ،کلمه « جوهر گین » !!!  را انتخاب کرده است که بسیار سنگین ونا مناسب است. استامپ اسم است در حالی که پسوند « گین » برای ساخت صفت به کار می رود ؛ مثل خشمگین ، غمگین و... .

 می توان برای معادل فارسی این کلمه از « جوهرانه » استفاده نمود  که هم راحت تلفظ می شود وهم  پسوند « انه » در این جا اسم  ساز است ؛ مثل صبحانه ، عصرانه ، روزانه و....شب پاییزتان به شادی ونیکی .حسن دهقان

پاسخ

یکی از عزیزان برای معادل فارسی توستر کلمه « برشتار» را پیشنهاد داده بود .

 در ساخت معادل کلمات  خارجی باید کلمه ای ساخت که در درجه اول  به قول خودمان راحت در دهان کاربران آن  کلمه بچرخد و همچنین ملموس ترین  و آشنا ترین کلمه برای آن ها باشد  ؛ از آوردن حروف خشن و سنگین خود داری کنیم وترکیبات ناآشنا که سخت هم تلفظ می شوند به کار نبریم . همچنین در ذهن شنونده تمام معنای آن  لغت خارجی را برساند . گاهی اوقات  کلمات معادل آن قدر نا رسا هستند که شنونده  مجبور می شود برای یافتن معنای معادل  فارسی آن  هم به کتب لغت مراجعه کند ؛ مثلا  فرهنگستان برای معادل « فایل » از« پرون جا  » استفاده کرده است که هم تلفظ آن سنگین است هم برای شنونده نا آشنا وهم حالا باید  به دنبال  نحوه ترکیب آن بگردد . حالا خودتان قضاوت کنید که « برشتار » برای معادل « توستر » مناسب است یا خیر ؟ عصر به خیر . حسن دهقان

     

معادل فارسی فایل �( محفظه ای که پرونده ها را ان جا می گذارند )

 فرهنگستان زبان فارسی برای معادل این کلمه  «پرون جا »  را معرفی کرده است !!! خود «پرون جا »ازترکیب دو وا ژه پرونده وجا ساخته شده است  که کلمه ای بس نا مناسب و بد ترکیب .

می توان برای معادل فارسی فایل از کلمه  آسان  «پوشه دان  »استفاده نمود که هم راحت تلفظ می شود وهم معنای کامل فایل را می رساند .  به همین راحتی . عصر پاییز تان به خوبی .حسن دهقان

 

معادل فارسی توستر

فرهنگستان زبان فارسی برای این کلمه معادل فارسی « برشته کن» را در نظر گرفته است که تلفظ آن سنگین است .

می توان برای معادل فارسی توستر از کلمه « بریانک » استفاده کرد که هم راحت تلفظ می شود وهم به روز تر است . کاف آن نیز پسوند اسم ساز است . وقتتان به کامیابی باد . حسن دهقان

ورستم در دستان او زالی(کاردانی ، فارسی سال یازدهم)

در این جمله چند آرایه ظریف به کار رفته است :1-  دستان : ایهام تناسب دارد . معنای  اول آن ، دستها و معنای دوم آن ،لقب زال پدر رستم که معنای دوم آن با زال ورستم تناسب دارد . 2- زال : ایهام تناسب دارد . معنای اول آن ، پیر زن و معنای دوم آن ، پدر رستم که معنای دوم آن با رستم تناسب دارد  3- تناسب :بین زال ورستم 4- تلمیح :اشاره به داستان سیمرغ وزال دارد که سیمرغ زال را تحت تربیت خود داشت و به او علم می آموخت 5- تشبیه رستم به زال( پیر زن )   شب به خیر . حسن دهقان  
 

معادل فارسی آکنه

آکنه هم به معنی محتویات درون آستر لحاف وبالش و... است وهم به معنی جوش های صورت .

فرهنگستان زبان فارسی برای معنای جوش صورت آن از معادل« رخ جوش » استفاده کرده است .

فکر کنم همان معنای ساده  وراحت « جوش صورت » برای معادل آن بهتر باشد تا رخ جوش !

گاهی اوقات برای ساختن معادل کلمات ،نیازی به آوردن کلمات غیر معمول ونا آشنا نیستیم وهمان معنای ساده وخودمانی از همه چیز بهتر است .شنونده وخواننده هم آن را بهتر می پذیرد . رخ جوش ، جوش صورت ؟کدام پذیرفتنی تر است؟ صبح زیبای پاییزتان به شادمانی .حسن دهقان  

معادل فارسی « فلاسک»

فرهنگستان زبان فارسی برای این کلمه ، واژه «گرما بان » را در نظر گرفته است که هم از نظر معنا وهم از نظر ساختار زیاد مناسب نیست . گرمابان یعنی نگهدارنده گرما که با معنای حقیقی فلاسک (وسیله ای که در آن آب جوش نگه می دارند ) متناسب نیست . از نظر ساختار هم پسوند «بان» بیشتر برای انسان به کار می رود تا اشیا ( نگهبان ، پاسبان ، دیده بان و... .) 

 معادل فارسی که می توان برای  فلاسک در نظر گرفت « جوشابه » است . که  هم راحت تلفظ می شود هم معنای آن را می رساند وهم از نظر ساختار متناسب است . در زبان فارسی برای ساختن اسم آلت یا وسیله از پسوند«ه» استفاده می کنند ؛ مثل گیره ، تابه  . عصر پاییزتان به خوبی  وگرمی.حسن دهقان